دخپریدو نیټه : 2007-06-05 مخپرونکئ : خليل الله سروري

د علامه رشاد بابا (رح)پنځه اثره له چاپه راووتل

علامه رشاد (رح) اكاډمي -كندهار

علامه رشاد اكاډيمي ځان ته دا وياړ بولي، چي د علامه بابا (رح) د او ياوو كلونو د پراخو او ژورو څېړنو د ستړيا او ستومانۍ تومنه، هغه اثار چي د تاريخي او ادبي ارزښ ترڅنگ، په څېړنه كي د ډېر دقت، ژور والي او په ليكنه كي د هنري ښكلا په گېڼو پسلول سوي دي، د چاپ له پاره دتيار ۍ ستر او دروند كار يې پر غاړه اخستى دى، او غواړي څو د اولس مي� �اث او امانت، تر اولسه پوري ور ورسوي .
د علامه بابا (رح) د آثارو پر قلمي نسخو باندي د كار له پاره علامه ر� �اد اكاډيمي يوه كوچنۍ كاري ډله ټاكلې ده . په لومړي سر كي د ټولو قلمي نسخو لست واخستل سو، له هري نسخې څ خه دوې - دوې فوټوكاپۍ واخستل سوې، چي تر ۷۲۰۰۰ دوو اوياو زرو مخونو پوري ورسېدل . ور پسې د اصلي نسخو خوندي كېدل او له كاپيو څخه د اثر متن كمپيوټر كول د كار يوه برخه وه، په دې لړ كي (۲۲) دوه ويشت اثره چي (۲۵) پنځه ويشت ټوكه كيږي، كمپيوټر ته وسپارل سوه، پر يو بل مغتنم اثر ( دكندهار تاريخي ياداښتونه _ دوه ټوكه) باندي استاد محمد معصوم هوتك كار وكئ، چي په ډېر دقت او ستومانه كار سره يې چاپ ته تيار كئ ( د منني او كور ودانۍ له پاره يې وړ كلمات نه لرم ) د چاپ لگښت يې په جرمني كي دكلتوري ودي ټولني پر غاړه اخيستى دى او په نژديو وختو كي به د چاپ له پاره پېښور ته واستول سي.
د ا ټولي قلمي نسخې د علامه بابا (رح) په خورا ښكلي خط كښل سوي دي، خو د دوى د څېړنيز شكاكيت او ډېر دقت له امله په زياترو مخونو كي د موضوع په اړه نوي ياداښتونه زيات سوي،كله - كله لادځاى دنه بسېدوله امله پرهغه مخ بل كاغذنښلول سوى او ياداښتونه پر ليكل سوي، چي دا زياتوني د متن په لوستلو او رانقلولو كي څوك ډېري پاملرني ته اړباسي .
د كمپيوټر سويو آثارو څخه ( غازي نواب احمد خان بنگښ او دهغه كورنۍ، غازي وزير اكبر خان، ابوبكر صديق (رض)، په گلش روه كي د بابوجان منتخبات نثر نه دي او حافظ الملك حاخظ رحمت خان بړيڅى او د هغه كورنۍ) پنځه اثره د علامه بابا (رح) د دوهمي تلينې درشل ته د چاپ له پاره غوره سوه . او پسله ډېر ه كاره او له څو- څو ځله كتلو وروسته چاپ ته واستول سوه، چي اوس � �ه چاپه راوتلي دي، د دې اثارو د متن ځيني برخي چي بيخي نه لوستلي كېدې هغو ته ( ...) يا (؟) ايښوول سوي دي، په خطي نسخو كي كله، كله داسي ځايونه هم وه، چي علامه بابا (رح) د اثر نوم، مخونه او د م وضوع سرليك ليكلى دى خو د متن برخه يې سپينه پاته ده، دا برخي تر ممكنه حده پوري له ذكر سويو آثارو او ماخذو څ خه را اخيستل سوي دي . دغه راز د دغو آثارو فهرست، د سړيو نومونه، د ځايونومونه،كتابښود، د ماخذونو فه� �ست او دكتاب لنډه پېژندنه په انگريزي ژبه ترتيبول، د علامه رشاد اكاډيمۍ له خوا تر سره سوي دي .

د دې اثارو لنډه پېژندنه :

په گلشن روه كي د بابوجان م نتخبات نثر نه دي : د ا اثر د علامه بابا(رح) د پوهاندۍ دعلمي رتبې له پاره يوه تحليلي څېړنه ده، د دې څ ېړني لويه ښېگڼه او نوښت دا دى، چي دپښتو ژبي، ادب او د پښتنو د كلتور او تاريخ په اړه د ختيځ پېژندونكو پوهانو نظر په پټوسترگو د منلو دود مات سوى دى او د لومړي ځل له پاره د انګرېز ختيځ پېژندونكي جارج راو� �ټي (په انګلستان كي يې د پښتوڅېړنوپلاربولي) پر هغي نظريې باندي، چي دبابوجان منظوم منتخبات يې نثربللي، د علامه بابا (رح) له خوا ژوره څېړنه سوې او ۱۱۴ كاله وروسته يې په ۱۳۵۳ ل كال كي دا ثابته كړې ده، چي د راورټي دغه نظريه څرګنده تېروتنه ده.
د علامه بابا (رح) ددې څېړني بله ښېګڼه اوپه زړه پوري برخه دا ده، چي دبابوجان نظمونه يې د عربي ژبي د عروضو په تول د تللو پر ځاى، د پښتو نظم د سكښت د هجايي اُصولو پر اساس څېړلي دي . نوموړي اصول دپوهانوله نظره دپښتو دپخوانيو او لرغونو نظمونود اوزانوپه ټاكلوكي نوې لاره بللې سوې ده .
د دې اثر اوسنۍ چاپي بڼه، چي قطع يې (۱۵x ۲۱)سانتۍ ده، د قلمي نسخې او هغي ټيپ سوي نسخې څخه، چي په ۱۳۵۳ لمريز كال په كابل پوهنتون كي د علمي پروژې له پاره ټيپ سوې وه، تياره سوې ده، ا� �بته د يادوني وړ ده چي د پوهنتون پر ټيپي نسخې باندي هم د علامه بابا (رح) په لاس ډې� � ياداښتونه كښل سوي دي، د دې اثر اوسنۍ چاپي بڼه ۳۴۸ مخه ده .
يادونه : د دې اثر په پاى كي د ع� �امه بابا (رح) ژوندليك په انگريزي ژبه هم راوړل سوى دى .

حافظ الملك حافظ رحمت خان بړېڅى او د هغه كورنۍ : دا اثر په هندوستان كي د بړېڅو پښتنو د نوابيو د برم او وياړه ډكه پيڅ كه   ده، دا اثر په ليكلي ډول په ۱۳۸۲ هــ ش كال د نواب محبت خان بړيڅي د دوه سومي تلينې په اړه   د علمي څېړنيز سيمنار له پاره، چي په هغه كال په كابل كي نيول كېدى، د افغانستان د علومو اكاډيمۍ ته سپارل سوى و، علومو اكاډيمۍ د كتاب د كمپيوټر كار سرته و� �ساوه، د كتاب مهتمم د سر محقق مرستيال ښاغلي نصر الله ناصر چي د غه مهال د اكاډيمۍ علمي منشي هم و، سربيره پر خپلو ټولو اداري بوختياو دې كار ته اوږه وركړه او د دې كتاب له پاره يې فهرست، دكتابونو، سړيو، او ځايو نوم ونه، دماخذونو فهرست جوړ كړل . ( پر ځوانۍ دې بركت وي).
څه باندي درې كاله تېرسوه، د علومو اكاډيمۍ له خوا له نيكه مرغه د سيمينار نور پنډ آثار چاپ سوه، خو د دې كتاب د چاپ له پاره يې اوږه نه لگېده، تېر كال (۱۳۸۵ ل) د روژې پر اتلسمه   ما له اكاډيمۍ څخه وغوښته كه دا اثر تاسي علامه رشاد اكاډيمۍ ته راولېږئ، موږ به يې د علامه بابا (رح) د دوهمي تلينې په   اړه له نورو   كتابو سره چاپ ته   ولېږو . دوى   راسره   ومن� � او كتاب موږ ته راورسېد، د علامه بابا (رح) د ژوندانه اُصول د ادب مينه والو ته ښه څرگند دي، دوى به تل پر دې ټېنگار كاوه، چي د دوى ليكني كه څوك چاپوي، كټ مټ دي په هغه ليكدود وي، چي دوى ليكلى دى . په � �يكنه كي به يې لاسوهنه او تصرف نه وي .
د دغو اُصولو په پام كي لرلو سره موږ دې ته اړ سوو، چي د كتاب متن دوهم ځل كمپيوټر كړو.
د دې اثر قلمي نسخه په لويه قطع (۲۹x   ۲۱) سانتۍ كي د مقالو په بڼه كښل سوې ده، د اوسنۍ چاپي بڼي قطع يې (۱۵x   ۲۱)   سانتۍ ده او ټوله متن يې    ۱۸۳ مخه دى .

نواب احمد خان بنگښ او د هغه كورنۍ : د ا اثر د پښتنو د تاريخ د ځلانده احمد شاهي عصر د نومياليو پر هغي وركي او زموږ له نظره پټي پاڼي باندي ړنا اچوي، چي په هندوستان كي دلودي، غوري، سوري، كرلاڼيو، بنگښو اوبړېڅو پښتنو د واكمنيو د برم او وياړه ډكه پيڅكه ده . دا اثر د پښتنو لويه پېرزوينه او دخپل ټاټوبي او قوم سره ژوره مينه ښيي، لوستل يې ټولو څېړونكو، د تاريخ مينه والو او لوستونكو ته د ډېر گټورتوب تر څنگ، ځينو ناسيالو ته، چي د څه بودولو (ترلاسه كولو) له پاره خپل ورور د پردو چړو ته پرې باسي، د عبرت او پند درس هم كېداى سي .
په دې اثر كي د ا هم ښوول كېږي، چي د ډهلي په دربار كي د مغولو پاچاهانو عيش و نوش او د ايراني او تو� �اني ډلو خپل منځي شخړو او لانجو دا دربار دوني كمزوره كړى وو، چي د مرهټيانو، جاټانو، بنديلي سيكانو او انگريزانو د لاسوهنو او بريد نېز ( سېل ) ته يې بند نه سواى تړلاى . او داهم ښيي، چي له ډهلي څخه د ختيځ لور ته سل، يونيم سل ميله ليري په فرخ آباد او روهيلكهنډ كي د نومياليو او تورياليو پښتنو نوابانو په مېړانه او تدبير د برم او عظمت داسي ستري نوابۍ جوړي سوې، چي له ډهلي څخه به پوهان، مشاهير، حكما او شاعران هغو سيمو ته ور تښتېدل، ځكه خپل پت او عزت يې هلته خوندي ليدئ .
د دې اثر قطع (۱۵x ۲۱) سانتۍ ده او ټو� �ه متن يې ۲15 مخه دى .

حضرت ابوبكر صديق (رض) :د دې اثر قطع (۱۵x ۲۱) سانتۍ ده، اوسنى چاپي متن يې ۱۶۹ مخه دى، د د ې اثر قلمي نسخه علامه بابا(رح) په ۱۳۳۰ لمريز كال كي ليكلې ده، دا اثر علامه رشاد بابا (رح) داسي اهداء كړى دى :
"دا اثر دپښتني ټولني هغي نوي ځواني طبقې ته تقديموم، كوم چي خپل مفاخر ور ځيني ورك دي او د نورو په مفاخرو پسي دوري هيسته ناكامي منډي وهي" . د اهداء نېټه د ۱۳۳۰ لمريز كال دس� �واغې ۲۲ مه ده .
په دې اثر كي دنوروڅېړنيزوموضوعاتوترڅنګ په اسلام كي دحكومت ډول، دافرادوحقوق، دشخصي حقو� �وتضمين، مادي حريت، دتمليك دحريت تضمين، دعقيدې، رايي، تعليم حق، مساوات، دخلكومصونيت او حربي اصول هم په لنډه توګه څېړل سوي دي .

ملي اتل غازي وزير محمد اكبر خان : دا اثر د علامه بابا (رح) د تاريخي څ ېړنو په لړ كي هغه ليكنه ده، چي زموږ د گران هيواد افغانستان د تاريخ له وياړه ډكي پاڼي او د خپلواكۍ د جگړې د يوه وتلي غازي، لوى مجاهد او ملي اتل غازي وزير اكبر خان د وياړلي ژوندانه، هيواد پالني، اولسي ميني او غښتلتيا په باب ليكلې سوې ده .
د افغان _ انگرېز لومړۍ جگړه د تاريخ د څپركو هغه پيڅكه ده، چي د دې پتمني خاوري د سرلوړو وگړو ملي غرور، مېړانه، شهامت، زړه ورتيا، وطن دوستي، وطن پالنه، پر ځان ويسا، ايمان، ديانت او ايثار يې د تاريخي وياړ ښه ثبوت دى . د تاريخي برم او وياړ يادونه او د تاريخي ماتو گوډو څخه عبرت او پند اخيستنه، په اوسنيو نازكو او حساسو شېبو كي د اوسني نسل له پاره د ژوند لوى درس دى . د دې اثر قطع (۱۵x ۲۱) سانتۍ ده، ټوله متن يې ۱۱۰ مخه دى .

علامه رشاد اكاډيمي

ويبپاڼه :

www.Allamarashad.com

برېښناليك :

Rashad.Academy@Allamarashad.com – Shershahr@yahoo.co.jp – Khalilsarwari2005@yahoo.com

د تليفون شمېرې :

772424046 (0) 0093 - 799445117 (0) 0093 - 799850334 (0) 0093

پته :

څلرم كور ، علامه حبيبي ( رح ) واټ ، سردار مدد خان چوك ، كندهار – افغانستان

په هيواد كي دننه او له هيواده دباندي د كتابونو د ترلاسه كولو پتي

افغانستان :

كندهار

افغان كتاب او قرطاسيه پلورنځى ، ارگ بازار ،كندهار
برېښناليك : - Afghan_Saq@yahoo.com – Afghan.Saq@Gmail.com Afghan_Saq@hotmail.com
تليفون : 700369900 (0) 0093 - 799166661 (0) 0093 - 700303251 (0) 0093 - 777303251 (0) 0093

كابل كتاب پلورنځى ، ارگ بازار ، كندهار
تليفون : 700319237 (0) 0093

كابل

علامه حبيبي كتاب پلورنځى ، صدارت څلور لارې
تليفون : 700289577 (0) 0093

ننگرهار

عبدالمجيد مومند كتاب پلورنځى، دمخابراتوڅلور لارې ، جلال آباد ښار
تليفون : 700626161 (0) 0093 - 777626161 (0) 0093

ګودر كتاب پلورنځى تلاښۍ چوك ، جلال آباد ښار
تليفون : 799349967 (0) 0093

پاكستان :

كـــوټه

غزنوي كتابتون ،كندهارى بازار ، كوټه
تليفون : 00923204792740

برېښناليك : Ghaznavikitabtun@yahoo.com

الهُدا كتابتون ،مُني م اركيټ ، كوټه
تليفون : 00923218003701

چمن