دخپریدو نیټه : 2009-12-03 مخپرونکئ : 093 - دبېنوا اداره - کابل
راځی چی دهلو پرځای السلام علیکم یا سلام ووایو
محمد شفیق
راځی چی په تیلفون کې د الو یا هلو پرځای السلام علیکم یا سلام ووایو
لویدیز فرهنګ خو دومره پراخ شوی چی پوره مخینوی یی په لنډ وخت کې ګران بریښې داځکه چې هغوی نه یواځې دتکنالوژۍ په برخه کې پرمختګ کړی بلکې پخوانی اواوسنی ښکیلاګرسیاستونه یی هم تر ډیره بریده دخپل فرهنګ دپلی کولو په موخه وو،بېلګه یی انګریزان دی چی سوونه کاله یی زموږ په شاوخوا سیمه لکه هند ، اوسنی پاکستان، بنګلادیش اونورو هیوادونو ښکیلا ک چلاوه اوهلته یی دخلکو په فرهنګ هم خپل ژور اغیز پریښی چی په دغو هیوادونو کې دانګزیزی ژبی رسمی کیدل یی یو مهم مثال دی. دغه راز ان دپښتونخواسیمی دخلکو په ژبه یی هم ژورې اغیزې پرییښی چی لااوس هم به خپله ژبه کې ډيرې انګریزی کلمی کاروی .
په هرصورت داډیر لوی بحث دی اوباید ډیرې خبری پری پوهان اولیکوالان وکړی ، خودلته زه غواړم چی څولنډو مشورو ته دلوستونکو پام راوړوم .
که چیرې نه شو کولای له یوې مخی ټولې ستونزی په لنډمهال کې حل کړو کولای شو چی څه وړی خبری خو چې په توان کې مو دی هغه پرځان عملی کړو چی یوڅه خو دپردیو دفرهنګ دلارواجیدو مخه مو نیولی وی .
یو ه ډیره ساده بیلګه یی همدا تیلفون دی چی اوس نږدی له هرچا سره وی او دزیاترو خلکو په ورځینو چاور کی مهم شامل توکی دی . ډیر شمیر هیواد وال لیدل شوی کله چی دتیلفون زنګ ورته راشی نو هلو یا الو وایی ، ولی نشو کولای دهغه پرځای ووایو چی السلام علیکم یا سلام یا اوری ووایو چی خپله ژبه مو ده ، اوبل دسلام یا السلام علیکم په کلمې سره به مو ثواب حاصل کړی وی اوکه مخاطب یا اوریدونکی مو مسلمان نه وی کولای شو هغوی دهغوی په ژبه خبری وکړی او سلام ورته ونه وایو. که څوک داپوښتنه کوی چی همدا تیلفون هم بهرنۍ کلمه ده نو دا امتیا زخو اوس هغوی ته ځکه ورکول شوی چی جوړ کړی یی دی که نه سمه خبر خوداوه چې ډیرې کلمې موږ باید په خپلو ژبو کې هم درلودلای ځکه لویدیزوالو اوس ډیر ی ختیزی اواسلامی کلمې له خپلو ژبو لری کړی چی اصلی مخترعین اوکاشفین یی هغوی نه دی خوزموږ فرهنګ کې هره ورځ لویدیزه اغیزه مخ په ډیریدو وی .
ګرانه لوستونکیه که ډیرڅه نه شو کولای نو راځه چی همدا دالو پرځای چی اصلا یوه فرانسوی کلمه ده او داورې په مانا ده خپله ژبه وکاروو ، دیادولو ده چی دتیلفون الو کمله چی زموږ ډیری هیوادوال یی هلو بولی یعنی اصلا فرانسوی ده اوکله چې فرانسوی ګرام هامبل تیلفون جوړ کړ نو خپل مخاطب ته یی په فرانسوی ووییل چی الو یعنی اوری زموږ خلک هلو وایی یعنی هغه دی انګریزی ( hello ) چې موږ یی سلام بولو. دغه رازنورې ډېرې ساده کلمی شته چې زموږ په ورځینی فرهنګ کې راګډی شوی اوموږ یی استعمالو خو راتلونکو ضررورنو ته مو پام نه دی شوی چی خدای مکړه یو وخت به خپله ژبه اوفرهنګ پوره پوره داغیارو تر واک لاندې راولو.
موږ دغه راز کولای شو د(سلو)slow کلمه چی په انګریز ی کې دورو یا کرار په مانا ده په خپله ژبه ووایو یعنی ورو شه ، کولای شو دبرک پرځای چی انګریزی او دماتولو په ناما ده اوپه موټر اودلیږد په وسایلو کی هم دچټکتیا دماتولو په مانا راځی ودرېږه ووایو، دډریور پرځای چلوونکی ووایو، ... اونور ډیر اصطلاحات شته چی موږ یی کولای شو خپله ژه کې ووایو .