ځنی فرقونه چه دښځی اونر ترمنځ موجود دي
مخکې موهم اشاره ورته وکړه چه اصلاً نر اوښځه دواړه دبشر جوړه ده . ولی دنر اوښځی ترمنځ ځنی فطري اختلافات ته چه دهمدی فطری اختلافاتو اونورو حکمتونوپه نظر کې نيولو سره په ځنو حقوقی اونورو مسايلو کې فرق شته .
۱- دګواهۍ اداکول :
په حقوقی اومدنی مسائلو کې لکه : خريداوفروش ،اجاره ،معاشرت اونورو کې د دؤ ښځو هادت له يو نفر سره مساوی دي قوله تعالی ((وَاسْتَشْهِدُواْ شَهِيدَيْنِ من رِّجَالِكُمْ فَإِن لَّمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَانِ مِمَّن تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاء أَن تَضِلَّ إْح ْدَاهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحْدَاهُمَا الأُخْرَى )) (البقره 282).
ديوه نر په نسبت دوي ښحی ځکه تعين وي دي چه ښځی په مالی او اجتماعی چارو کې کم تجربه وي اودغه ډول مسايل يې ډير تر سر نه وي تير کړي . نوپه هغه م سايلو کې چه تجربه کمه وي دهيری امکان هلته ډير وي قوله تعالی أَن تَضِلَّ إْحْدَاهُمَا فَتُذَكِّرَ إِح ْدَاهُمَا الأُخْرَى (البقره 282) يعنی که له يوی څخه هيره شي بله به يې ورپه زړه کوي .
دښځی ګواهی په قتل او جنايت کې پدې دليل منع ده چه ښحه د وينو ،زخم اوقتل ليدو توان نلري .
بل داچه ښځه چه کله بدخبر يا بده پيښه ووينی دحمل دلري کيدو سبب هم کيږي .
۲- دميراث برخه :
قرآنکريم دميراث دقانون له مخی دنرپه نسبت ښځی ته نيمه حصه ټاکليې قوله تعالی :
يُوصِيكُمُ اللّهُ فِي أَوْلاَدِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الأُنثَيَيْن ((حکم کوی تاسی ته الله په (حق دميراث د) اولاد ستاسی کښې (ورسته ستاسوله مرګه ) شته نارينه لره (له ميراثه ) په مثل دبرخی د دوو ښځو)). يعنی دکوم ميت په اولاده کښی چه هلک اوجينی دواړه وی نوهغوی ته دميراث و کولو قاعده داده چه يو هلک ته به د دوو جينکوحصه ورکول کيږي.
دښځی لپاره ځکه نيمه برخه ټاکل شوی چه ښځه م هر اخلی اوهم دکور دمالی مصارفو مسئوليت نلري
دميراث قضيه په مالی او دژوند په مصارفو پوری اړه ل ی ښځه دکورنۍ دنفقی اومالی خرچ هيڅ مسئوليت نلری اوټوله دارايی اومال پس انداز کولای شي .
۳- دهغه ښځی ديت چه سهواً قتل شي :
دښځی ديت چه سهواً يې څوک قتل کړی دنر په نسبت نيمايې دي ځکه کوم زيان چه دنر په قتل رامنځ ته کيږی ډير ذيات دي نظر ښځی ته ځکه چه ديت يوه مالی مسئله ده او نر دکور دمالی خرچ مسئول وي
خوځنی علماؤ بيا دنر اوښځی ديت مساوي بولی .
۴- دحکومت مشري :
اس ام ښځه داسلامي امت دسرپرستۍ له ستر مسئوليت څخه معاف کړي
حديث شريف ( هغه ملت چه دحکومت امور اورهبري ښځی ته وسپاری هغه ملت به کامياب نشي ) (بخاری ،ترمذی او نسايی ) .
حکومت داسې يوه قوه وي چه دخلکو دحقونو ساتنه وکړای شي ،عدالت قايم کړي . خوحکومت هغه وخت خپلو موخو ته رسيدلای شي چه حدود جايري کړي ،مجرم ته سزا ورکړی دظالم د ظلم مخ ونيسی .
يوخوداچه دغه دنده دظالم ،جابر ،بدمعاش اومجرم پ وړاندي مبارزه اودخلکو دحقونو ساتنه يوه درنه دنده ده دښځی دفطري جوښت سره مناسبه نده .
بل داچه ښځه نسبت نرته د رحم ،عاطفې او زړه سوي په لرلوسره ددی ويره وي چه ښځه به د حدودو په جايري کولو او مجرم ته د سزا په ورکولو کې پاتې راشي او دخپل رحم ،اوعاطفې له مخې به مجرم ته سزا ورنشي کړای . کله چه مجرم ته سزا ورنشي کړای نو هيڅ کله هم د امنيت راټګ او دخلکو دحقونو ساتنه نشي کيداي .
همدارنګه دقضا مقام هم
يو دروند مسئوليت دي بايد لدی مقام څخه ښځی لری وساتل شي .
هغه دوښمنۍ چه دقضاوت څخه راپيداکيږي م حکوم اومجرم که دانتقام لاس پورته کړی شايد ښځه يې ومنی او معاف يې کړي .
۵- دکورنۍ مديريت دنده د نر پاره ده :
اسلام دکورنۍ مديريت (قوامت ) چه درهبری ،مشرۍ په معنی ده نر ته سپارلی قوله تعالی :
ا رِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنفَقُواْ مِنْ َمْوَالِهِمْ (النساء ۳۴)
چه نارينه نظر ښځو ته ذيات اجتماعی روابط لری ،دکورنی نفه اومصارف ب داشت کوي او په خارجی حواديثو کې نظر ښځو ته دقوي جسم لرونکی دي .
انجنيرحمدالله شاکري