لیکونکي
: فرانک هرمن
د الماني ورځپاني ویزه کوریر څخه نیټه د ۲۰۰۹ کال د ما
چ نهمه
واشنګټن : . په افغانستان کې کړکیچونو حالاتو ته په ګتو سره، چیر ته چې د کرزی لودیز
پلوه حکومت خپله اغیزه په ډیر بیړنې ډول له لاسه ورکوي . سپینه ماني اندازه اخلي چې په خپله
تګلاره کې بدلون راولي .
د امریکی ولسمشر بارک اوباما په یوه پروني مصاحبه کې چې د نیویارک تیمز و
ځپانې له خوا خپره شوه. وویل . د پخولاینې بهیر په چوکاټ کې موږ تیار یو د منځلاري ځواکونو
او طالبانو سره خبري اتري وکړو.
دغه خبرو اترو ته مخکښه لار ه باید د امریکایې څلور
ستوري جنرال دیوید پطروس له خوا په ۲۰۰۶ کال کې د سوني قومی مشرانو سره په لودیز عراق کې
خبري اتري تر سره شوي ، یوه کړنلاره وي .
هلته مخالفینو د امریکایي پوځونو یا ( جي ائ ) سره
یر ټینګ مقاومت کاوه، په څو میاشتو کې دوی خپلو مرچو ته بدلون ورکړو او د امریکایې سرتیرو سره
یو ځای د خپل ګډ دښمن پر وړاندي وجنګیدل ـ د مذهبي توندلارو القایده سره .
دغه تکتیک یو کلک ګوزار وو
چې په دغه هیواد کې سبات رامنځته شو .
واشنګټن په هندوکش کې همداسي یوه هڅه غواړي وکړي ، چیر ته چې
اټکل وه کال وړاندي طالبان په کابل کې له واکه وشړل شول . د بیا زیږیدلو ، نوي ژوند
یا رنیسانس جشن ولمانخي .
اوباما وایې ، که دوی ( طالبان ) له جنرال پطروس سره خبرو ته
کیني . دې دغه لار ه د بري یو ه برخه په عراق کې هم ګني، که چېرته موږ خلکو ته لاس
اوږد کړو ، کومو ته چې موږ د اسلامي بنسټپالو په اند ګورو . او هغوي تیار وه ، چې له موږ سره یو ځای ګډ
کار وکړي .
په هر صورت افغانستان کې حالات نوره کړکیچن او ناوړه بڼه لري . هلته له یوې خوا یو کمزوري
حکومتي اداره او له بلي خواد قومونو او قبایلي سیستم سره تړو لري . دوی ( افغانان ) خپل ستر ارزښت خپ
واکی ته ورکړي دی او تل خپل منځي ژوري اړیکي لري .
اوسني قدم د افغانستان د نوی است
اتیژي یوه برخه ده چې اوس سپینه ماڼي او پنتاګوڼ پری کار کوي . چې تر اوړي پوري ۱۷۰۰۰ ام
یکایي سرتیري دغي جګړه ځپلي هیواد ته ولیږدول شي . د ۳۶۰۰۰ پوځیانو سره چې هلته موجود دي یو ځای شي .
ب
سیره پر ې دوی د ولسمشر حامد کرزی څخه په واټن کې دریږي . ولسمشر د بوش اداري پر م
هال داسلامي نړۍ یوه مخکښه سیاسي څیره و. اوس د باما اداره دې ته د اداري فساد او بې
کفایتي څیري په څیر ګوري .
د نیویارک تیمز ورڅپانې پوښتنه ، ایا متحده ایالات به
د دې په اند جګړه په افغانستان کې وګتې ؟
او باما په یو لنډ ځواب کې وایې : نه
.
واضع ده چې کله او څنګه د چا له لاري له طالبانو سره خبري اتري وشي . که دا خبري په پټه کې ترسره ن
ي .
همدا خبریال په یوه شننه کې بیا لیکي د اوباما سیاست په افغانستان کې
په مړو کې شمیر ل
ویو سره خبري اتري
څوک چې په جګړه کې نه شي ماتیدلي ،هغه سره باید خبري وشي . دا یو زوړ درس
اویوه تجربه ده چې انګریزي امپراتورې زده کړی ده . په خاص ډول په ورستي پړونو کې ، کله چې دوی د
اسیا او افریقا څخه د په شا تګ جګړي کولي . دوی د مقاومت هري کچې سره په میز کې خبرو اترو ته کیناستل
.
په افغانستان کې بارک اوباما غواړي له طالبانو سره خبرې اترې وکړي . په ساده ډول باید وویل شي، چې لودیز م
تحدین نه شي دوی ماته ولي او ګټلي . او ښایې چې هیچ وخت به دوی ونشي کولاي وګټلي
. &n
bsp; په هر صورت په پوځي ټوکو او ډګر کې به دا لار نا شوني وي .
په اصل کې دوی په مړو کې ګڼل
وی وو،دا د تیږي مهال بڼسټپال چې ښځي یې د بورکو لاندي کړي ، د نجونو زده کره مخه یې نیوه او ښځي یې د
ښوونځيو څخه منع کړل شوي . موزیک یا ټنګ تکوری یې بند کړو .
د یولسم د سپتمبر د پیښي څخه ورسته ام
یکایانو دغه د قران کریم بڼسټپال محصلین په کابل کې له واکه لري کړل . طالبان داسي ښکاریدل لکه د تاریځ
پاڼو کې د لاندنيو کرښو یوه کرښه وي .
اوس دوی داسي ځواکمن دي لکه د ۲۰۰۱ کال د یولسم سپتمبر څ
خه په مخکې .
جورج دبلیو بوش د عراق د جګړې له امله دغه هیواد یې له سترګو پناشو او ویبایلو . په
دغه هیواد کې یو وخت اوسامه بن لادن خپل ترهګر ي ډلي ته پوځي زده کړي ورښودلي . دغي تیروتني اوس سخت بدل
واخیستو .
دا مذهبي جنګیالي داسی مالومیده چې ختم دي . دوی دغه خلاٌ ډکه کړه ، او اوس ځان د پسر
ني یرغلونو ته چمتو کوي .
د اوباما پیاوړتوب په دې کې دی چې حالاتو ته داسې ګوري چې څنګه دي . ځان
باید ګرم ونه ګني ، ایدیالوژیګې تیزي خبري دي څنګ ته کښیږدي .
دجمهور ریس بوش په سري سترګیو کې د
نړې ته نه ګوري، دغي سړې د امریکې اقتصاد یې هم سم و نه انګیره او زیانمن یې کړو لکه څنګه چې د
افغانستان مخ په خرابیدو حالات یې را منځته کړو .
دغه نوې سړې سم پوهیږي چې د کابل او کندهار په لویه لار
کې پر دې څه راتلي شي . یو دویم ویتنام ، یوه ډیر ناوړه جګړه ، هیڅوک دا نه شي ویلي چې دغه جګړه به د دوی
په ماتي او بلکل بربادي تمامه نه شي .
اوباما د د غي هیواد تاریخ پیژني ، هغه پوهیږي چې د
نړۍ دو ې امپراتوري په هندوکش کې څیرلي شوي دي. لومړي انګریزي دوهم د شوروي اتحاد امپراتوري
.
ځکه دې نه غواړي چې خبرو ته ښکلي رنګ ور کړي . له همدې موقع څخه په ګټه اخیستلو سره دې لاره خبرو اترو ته
خلاصوي . هغه هڅه کوي چې له همدي لاري نسبتآ منځلاري له کانکریتي کوپریو طالبانو څخه بیل کړي
. دا ورستي ډله انزوا ته کړي .
دا ښایې یو ځیني لاره وي برې ته .
پای