سرجینه: لاسنجلس ټایمز
د لاس
انجلس ټاېمز ورځپاڼه د مارچ په پنځلسمه نېټه لېکی چې په افغانستان کې د خوراک معېاری شېانو، بېه د تېر کال له
اکتوبر نه تر اوسه پورې په سلوکې دری اوېا لوړه شوېده.
د فبروری په مېاشت کې د مرسي کورپس په نامه ېوې م وسسی ووېل چې د افغانستان په کورنېو کې ېو شمېر کورنی په دری وخته ډوډی، ېو وخت نه خوری، او د ډوډی په ځاې جوش کړی لغم خوری.
خپل ماشومان له ښوونځېو نه را باسی او د بوټانو رنگولو په کارونو ېې په بازار کې گوماری چې د خوراک لپاره پېسی پېدا کاندی.
ان تردی ېوې کورنۍ خپله لور مخکي له وخت نه واده کړه چې د هغې د مهر پېسۍ چې ١٦٠ ډالره کېدلی د زوم له کورنی نه واخلي.
ورځپاڼه د نړېوال بانک له قوله لېکی چې په تاجکستان کې ددغه هېواد د عمومی ملی عواېدو له دریمی برخی نه زېاتی پېسی له هغو پېسونه راځی چې تاجکستانی مهاجران ېې بېرته خپلو خپلوانو ته له روسېې نه ورلېیږی.
په اوسنی حالت کې چې نړېوالو اقتصادی ستونزو او د تېلو د قېمتونو د لوېدلو له امله د روسېې اقتصاد ځپل شوېدی دغه کارگران له وظاېفونه بر طرف شوېدی.
په هغو هېوادونو کې چې مهاجرانوته ېې د پېسو په لېږلو کې د اقتصادی ستونزو له امله مشکلات پېښ شوېدی په هغو کې دهېټی، اردن، او کرغېزېستان هېوادونه شامل دی. ددغو درې واړو هېوادونو اقتصادی ستونزی او بې ثباتی دهغوی د گاونډېو هېوادونو لپاره ډېرې سېاسی ستونزې پېدا کولی شی.
---------------------
لاس انجلس ټاېمز لېکی چې اقتصادی رکود د امرېکا د وال سترېت نه عامو
ځاېونو ته هم خپور شوېدی. د گردی نړی په وروسته پاتی او غرېبو سېموکې لوږې بېا خوله لگولی ده ځکه چې د کار او روزگار
فرصتونه مخ په کمېدو دی، خو د خوراکی شېانو بېې پردی سر بېره چې کمېږی نه لاهم پسی زېاتېږی.
نړېوال مالی صندوق واېې چې له ٢٠٠٥ کال نه راپه دې خوا په نړې کې د غلود انو لکه غنمو، ورېژو او جوارو بېه په سلو کې ٧١ جگه وېده. په داسی حال کې چې دډېرو کارگرانو، په مزدوری کې کموالی راغلی دی.
تقرېبا د ټولنی د ېو ملېاردو غرېبو خلکو لپاره داېوستر مصېبت دی، په شپږ و کې ېو انسان دورځی له دوه ډالرونه کمه مزدوری اخلی.
لاس انجلس ټاېم ز لېکی سره له دې هم غرېب له دې ستونزی سره مخامخ دی چې خلک ورته پاملرنه وکړی، ېا په بل عبارت د توجه د راجلبولو له ستونزې سره هم مخامخ دی.
خصوصا په داسی حال کې چی ماړه خلک خپله سمه نېماېې شتمنی له لاسه ورکړی. و ځپاڼه لېکی نن سبا چې کمه توجه وراته کېږی، په هغې جمله هغه ماشومان دی چې په لوږه باندی شپې ورځی تېروی او خېټی ېې پړسېدلی ښکاری.
ورځپاڼه لېکی دا شېان په وېډېو د هغوی وېډېو ددی لپاره ښکاره کېږی چې نړېوال ورته خپلې بټوې او د پېسو کڅوړی را خلاصې کړی.
خو په دوامدار ډول د ښه خوراک کمښت، محرومېت، نېستی او خواری چې دډېرو ځورولو سبب کېږی، حآلت د عمومی کاختی حد ته نه دی رسېدلی.
ورځپاڼه لېکی چې دا مساېل د اخبارونو په اوله صفحه کې نه اځی ځکه چې دا ځای د اقتصادی رکود اوسستوالی وېروونکی مسلې نېولی دی.
لاس انجلس ټاېمز لېکی چې تېرکال د خو اکی شېانو د زښت لوړ قېمت په سبب په درېرشو هېوادونو کې مظاهری وشوی. دی مظاهرو نور ډېرهېوادونه وبېرول او په خ اص لاس ېې مرستی وکړلی.
د امرېکا حکومت دنړیوال خوراکی پروگرام لپاره خپلې مرستی دوه چنده کړلی. سعود ع بستان د پنځوسوو ملېونوډ الرو مرسته وکړه.
ټول ټال تقرېبا دوه اعشارېه دری بلېونه ډالره نړېوالو د مرستو په توگه ورکړلی. په دې توگه په نړۍ کې دېرش مېلېونه خلک نو ر هم په هغو کسانو کې اضافه شول چې ډوډی ورته رسول کېږی او د فاجعی مخه ونېول شوه.
خو د ا د لنډې مودې چاره جویی وه. هغه عوامل چې په نړۍ کې ېې د خوراکی شېانو موجودېت غېر مطمئن کړېدی د هغو چاره ونشوه.
نو دابه د ارېانتېا خبره نه وی چې که په نړې کې دلوږې او فقر اندازه بېا ورځ په ورځ زېاتېږی. ارېانوونکی خو دا ده چې په نړېوال مارکېټ کې د داسی خوراکی شېانو قېمتونه لکه جوار، غنم او ورېځی له ٣٥ نه تر پنځوسو فېصدو پورې په تېرکال کې لوېدلی دی.
که څه هم لا تر اوسه پورې د ٢٠٠٥ کال دنرخونو په پرتله پنځوس په سلو کې اوس هم جگ دی.
د تېلو بېه هم لوېدلې ده. خو په پرچون ډول د خوراکی شېانو بېه په ټوله نړی کې د کمښت هېڅ نښی نښانی نه ښکاره کوی. ورځپاڼه لېکی دا کار څنگه کېدلی شی؟
ددې ډېراو بې شمېره علتونه شته دی: ېو خو قېمتونه په اسانه نه بدلېږی، بله وجه ېې احتکار او دخوراکی شېانو راغونډول او ساتل دی، د زېاتی گټی لپاره ېې ساتل بل علت دی.
د جگړوموجودېت، دوخت اوحآلاتو نه دگټی اخېستل، د خوراکی موادو دصادراتو کنترول، په چېن
او ارجنټاېن کې د کاختېو موجودېت او بله داچی داله پخوانه راروان اصل دی چې دغلودانو سوداگران د قېمتونو کمښت
ته هېڅ تماېل نلری.