دخپریدو نیټه : 2016-09-21 مخپرونکئ : 039 - دبÛنوا اداره - کابل
اوسنی پرمختګ که ناورین
زاهد عزیز
کله نه Ú†Û Ø¨Ù‡Ø±Ù†ÛŒØ§Ù†Ùˆ په لاس جوړ د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† په تاریخ Ú©Û Ù„Ù…Ú“ÙŠ ÚÙ„ لپاره د ملي ÙˆØØ¯Øª په نوم جوړښت Ø±Ø§Ù…Ù†ÚØªÙ‡ شو، له هماغه دمه ÛŒÛ Ù‡Ûواد Ú©Û Ø¯ بÛلابÛلو ستونزو لپاره لاره هواره کړه،
کله نه Ú†Û Ø¨Ù‡Ø±Ù†ÛŒØ§Ù†Ùˆ په لاس جوړ د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† په تاریخ Ú©Û Ù„Ù…Ú“ÙŠ ÚÙ„ لپاره د ملي ÙˆØØ¯Øª په نوم جوړښت Ø±Ø§Ù…Ù†ÚØªÙ‡ شو، له هماغه دمه ÛŒÛ Ù‡Ûواد Ú©Û Ø¯ بÛلابÛلو ستونزو لپاره لاره هواره کړه، Ú©Ù‡ د Ú…Ù‡ هم ØØ§Ù…د کرزي په Ù…Ø´Ø±Û ØªÛØ± ØÚ©ÙˆÙ…ت خپله دیارلس کلنه دوره Ú©Û Ú‰ÙˆÙ„ ډول نوي Ø³ØªÙˆÙ†Ø²Û Ø±Ø§ÙˆØ²ÛÚ–ÙˆÙ„Û Ú†Û Ù„Ù‡ منÚÙ‡ ÙˆÚ“Ù„ به ÛŒÛ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø§Ù†Ùˆ ته خورا دروند کار وي، کوم کارونه Ú†Û Ø¨Ø§ÛŒØ¯ پخواني جمهور رییس له منÚÙ‡ وړای وای، په ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û ÛŒÛ Ø¯ بهرنیانو په مرسته Ú©Ù„Ú©Ù‡ مبارزه کړای وای لا ÛŒÛ ÙˆØºÙˆÚ“ÙˆÙ„ او Ù‡Ûواد ÛŒÛ Ø¯ یو بل Ø¨ØØ±Ø§Ù† سره مخ Ú©Ú“. لمړی کار Ú†Û Ø¨Ø§ÛŒØ¯ ترسره شوای وای، د ÛŒÙˆÛ Ø¬Ù†Ú«Ø³Ø§Ù„Ø§Ø±Û Ú‰Ù„Û Ú©Ù…Ø²ÙˆØ±ÙŠ کول وه Ú†Û Ù¼ÙˆÙ„ Ù‡Ûواد او ولس ÛŒÛ Ø¯ هر ډول Ø¨ØØ±Ø§Ù† سره مخ Ú©Ú“ÛŒ دی، Ú©Ù‡ ØªÛØ± لنډ تاریخ ته موږ Úیر شو له هماغه وخته ÛŒÛ Ø§ÙØºØ§Ù† ولس د سترو ناورینونو، خپلمنÚÙŠ جګړو او سکتارستي ستونزو سره لاس او ګرÛوان کړيدي، خو Ú©Ù‡ پخواني ولسمشر ÛŒÛ Ø¯ Ø®Ù¾Ù„Û ÙˆØ§Ú©Ù…Ù†Û Ù¾Ù‡ موده Ú©Û Ù¾Ù‡ ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ù„Ú–Ù‡ مبارزه هم کړای وای نن به ÛŒÛ Ù¼ÙˆÙ„ ولس نه ګواښه، ملي ارزښتونو ته به ÙŠÛ Ø¯Ø±Ù†Ø§ÙˆÛŒ کاوه، د غلو په ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø¨Ù‡ ÛŒÛ Ù…Ù„ÙŠ اتلانو او غازیانو ته سپاوی نه کاوه، د Ø³ÙˆÙ„Û Ù…Ø®Ø§Ù„Ùین خو بیا Ú†Û ÙˆÙ…Ø±ÙŠ د Ø³ÙˆÙ„Û Ø´Ù‡ÛŒØ¯Ø§Ù† شي Ø¯Û ØªÙ‡ ورته نور ستر تاریخي ارزښتونه او لاسته Ø±Ø§ÙˆÚ“Ù†Û Ø¯ÙŠ Ú†Û Ù‡Ù…Ø¯Ø§ یو Ú‰Ù„Ú«Û Ø§Ùˆ ټوپکسالاران ÛŒÛ ØªØ± پخو Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ú©ÙˆÙŠ.
د اشر٠غني په Ù…Ø´Ø±Û Ø¯ ملي ÙˆØØ¯Øª ØÚ©ÙˆÙ…ت هم نه یواÚÛ ÛŒØ§Ø¯Ù‡ ډله Ú©Ù…Ø²ÙˆØ±Û Ù†Ù‡ Ú©Ú“Ù‡ Ø¨Ù„Ú©Û Ø¯Û ØªÙ‡ ÛŒÛ Ø¯ ØªØºØ°Û Ø§Ùˆ Úواکمنتیا نور Ú‰ÛØ± چانسونه هم ورکړل. دا Ú†Û Ø¯ ملي ÙˆØØ¯Øª ØÚ©ÙˆÙ…ت او ÚÛŒÙ†Û Ú†Ø§Ø±ÙˆØ§Ú©ÙŠ ÛŒÛ Ù¾ÙˆØ±ØªÙ†Û Ø³ØªÙˆÙ†Ø²Û ÙˆÚ“Û Ø¨ÙˆÙ„ÙŠ یا ورته نادیده ښکاري او Ù¾Ø±Ø¯Û Ù¾Ø±ØªÙ‡ د Ù‡Ûواد سیاسي، اقتصادي، ټولنیز او کلتوري وضعیت د دوی په شعاري وینا ورته لمړیتوب لري هم Ù¾Ú©Û Ø¯ پخوا په پرتله Ú…Ùˆ برابره شاه تګ Ú©Ú“ÛŒ دی. کولای شو پورته ØØ§Ù„تونه Ø¯Ø§Ø³Û Ú…Ø±Ú«Ù†Ø¯ کړو؛
Û±Ù€ اقتصادي یا وټه ییز ØØ§Ù„ت: د ØªÛØ± په پرتله د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† اقتصادي ØØ§Ù„ت نه یواÚÛ ÙˆØ¯Ù‡ نده Ú©Ú“Û Ø¨Ù„Ú©Û Ù…Ø® په ÚÙˆÚ“Ù‡ روان دی، بÛکاري: د Ù†Ú“Û Ú‰ÛØ±ÛŒ Ù‡Ûوادونه د بÛÚ©Ø§Ø±Û Ø±Ù†Ú Ú…Ø®Ù‡ رنÚیږي د مخ پر ÙˆØ¯Û Ù‡Ûوادونو پرته پرمختللي Ù‡Ûوادونه هم د Ø¯Û Ø³ØªÙˆÙ†Ø²Û Ø³Ø±Ù‡ لاس او ګریوان دي خو بیا په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ø¯ نورو په انډول ÚÚ©Ù‡ دا ستونزه پراخه Ø´ÙˆÛ Ø§Ùˆ لا پراخÛÚ–ÙŠ Ú†Û Ù¾Ø¯Û Ø§Ú“ÙˆÙ†Ø¯ Ø¯Ø§Ø³Û Ù‡ÛÚ… کوم مشخص او ÚØ§Ù†Ú«Ú“ÛŒ پلان شتون نلري، ÙˆØ±Ú ØªØ± Ø¨Ù„Û Ù†Ù‡ یواÚÛ Ù†Ø§Ù„ÙˆØ³ØªÙŠ Ø¨Ù„Ú©Û Ú‰ÛØ±ÛŒ لوستي Úوانان Ú†Û Ø¯ لیسانس او Ù…Ø§Ø³Ù¼Ø±Û Ø³Ù†Ø¯ÙˆÙ†Ù‡ په لاس Ú©Û Ù„Ø±ÙŠ Ù‡Ûواد پرÛښودو ته ÚÚ©Ù‡ اړ شوي Ú†Û Ù¾Ø®ÙˆØ§Ù†Û Ø§Ùˆ Ø§ÙˆØ³Ù†Û Ø¯ÙˆØ±Û (ملي ÙˆØØ¯Øª ØÚ©ÙˆÙ…ت) دواړو نه د لوستو او نه د نالوستو Úوانانو لپاره Ø¯Ø§Ø³Û ÛŒÙˆÙ‡ ملي اداره جوړه نه Ú©Ú“Ù‡ Ú†Û Ù¾Ú©Û Ø¯Ø§ Úوانان مصرو٠شي، دا ګلالي Úوانان په سمندرونو Ú©Û Ø¯ نهنګ ګانو او کبانو خوراک Ú©ÛÚ–ÙŠØŒ زموږ اکثرآ Úوانان د Ù‡Ù…Ø¯Û Ù…Ø® پر â€ŒÚ‰ÛØ±Ûدونکي مشکل له امله د بÛلابÛلو وسله والو مخالÙینو لیکو ته درومي Ø¨Û Ù„Ù‡ Ø´Ú©Ù‡ ÚÛŒÛ Úوانان ګاوڼډیو هیوادونو استخباراتي کړیو له خوا لمسول Ú©ÛÚ–ÛØŒ خو ÚÛŒÙ†Û Ù†ÙˆØ±Ùˆ بیا د وزګارتیا له کبله د وسله والو مخالÙینو لیکو ته مخه Ú©Ú“Û Ú†Û Ø¯ Ø¬Ú«Ú“Û Ø§ØµÙ„ÙŠ موخه ÛŒÛ Ù‡Ù… معلومه نده، په نشه یي توکو روږدو Úوانانو څخه د کابل ټول پارکونه Ú‰Ú© شول هغه Úوانان Ú†Û Ø¨Ø§ÛŒØ¯ د وطن په Ø¢Ø¨Ø§Ø¯ÛØŒ پرمختګ، ښکلا او سمسورتیا Ú©Û ÙˆÙ†Ú‰Ù‡ واخلي له بده بخته په Ú©ÙˆØ±Ù†Û Ø§Ùˆ ټولنه د اږو بار جوړیږي Ú©Ù‡ ورته جدي پاملرنه ونشي په راتلونکي Ú©Û Ø¨Ù„ ستر ناورین دی، نا امنیي، خصوصي سکټور ته نه پاملرنه، د مشخصو اقتصادي پالسیو نشتوالی، د پانګه والو نه ملاتړ، په عایداتي سرچینو Ú©Û Ù¾Ø±Ø§Ø® ÙØ³Ø§Ø¯ØŒ د ملي ÙˆØØ¯Øª ØÚ©ÙˆÙ…ت مشرانو ØªØ±Ù…Ù†Ú Ú˜ÙˆØ± Ù…Ø®Ø§Ù„ÙØªÙˆÙ†Ù‡ØŒ په Úینو سیمو Ú©Û Ù¾Ù‡ عایداتي سرچینو د ÚØ§ÛŒ يي زورواکو ولکه، د کورنیو متبادل توکو لپاره د Ù…Ø³Ø§Ø¹Ø¯Û Ø²Ù…ÛŒÙ†Û Ù†Ù‡ چمتو کول او Ø¯Û ØªÙ‡ ورته Ù†ÙˆØ±Û Ù‡ØºÙ‡ Ø³ØªÙˆÙ†Ø²Û Ø¯ÙŠ Ú†Û Ø¯ هيواد اقتصادي ØØ§Ù„ت ÛŒÛ Ø¯ شاه تګ سره مخ Ú©Ú“ÛŒ.
اوسنی دولت ادعا کوي Ú†Û Ù…ÙˆÚ– عواید لوړ Ú©Ú“ÙŠ او د هیواد اقتصادي ØØ§Ù„ت د پخوا په پرتله پرمختګ Ú©Ú“ÛŒ د کوم Ú†Û Ù‡ÛÚ… څرک نه لګیږي کله Ú†Û Ù¾Ù‡ یو مملکت Ú©Û Ø§Ù‚ØªØµØ§Ø¯ÙŠ پرمختګ Ø±Ø§Ù…Ù†ÚØªÙ‡ Ú©ÛÚ–ÙŠ هغه سیده (مستقیمآ) د هغه Ù¼ÙˆÙ„Ù†Û ÙˆÚ«Ú“Ùˆ په ورÚیني ژوندانه Ú©Û Ù…Ø«Ø¨Øª تاثیرات ښیندي، ØØ¯ اقل د ژوندانه Ù„Ù…Ú“Ù†Û ØºÙˆÚšØªÙ†Û ÛŒÛ Ù¾ÙˆØ±Ù‡ Ú©ÛÚ–ÙŠ لنډه Ø¯Ø§Ú†Û Ù¾Ù‡ ښکاره د Ù¼ÙˆÙ„Ù†Û ÙˆÚ«Ú“Ùˆ په ژوند Ú©Û ÚšÙ‡ تاثیرات ښکاره کوي، د کومو لپاره Ú†Û Ø§ÙØºØ§Ù†Ø§Ù† دا مهال په تمه دي.
Û²Ù€ سیاسي وضعیت: لمړی خو د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† اوسنی Ø±Ø§Ù…Ù†ÚØªÙ‡ شوی ØÚ©ÙˆÙ…تي سیاسي جوړښت دی Ú†Û ØªØ± اوسه Ù¾ÙˆØ±Û Ù¾Ù‡ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ù…Ø®ÛŒÙ†Ù‡ نلري او په ټوله مانا د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† لپاره زیانمن جوړښت دی همدا د Ø¯Û Ù„Ø§Ù…Ù„ شو Ú†Û Ø¯ ملي ÙˆØØ¯Øª ØÚ©ÙˆÙ…ت تر دوه کالونو وروسته هم په مقرریو Ú©Û Ø³Ø±Ù‡ نه جوړÛÚ–ÙŠØŒ تراوسه لاهم یو ÛŒÛ Ù¾Ù‡ تدارکاتو Ú©Û Ø®Ù¾Ù„ اشخاص دننه کوي او بل د Ø³Ù„Ø§Ø Ú©Ø§Ø±Ø§Ù†Ùˆ او په دولت Ú©Û Ù†ÙˆØ±Ùˆ مهمو عایداتي بنسټونو Ú©Û Ø¯ Ú«Ù…Ø§Ø±Ù†Û Ù„Ú“Û Ø¬Ø§Ø±ÙŠ ساتلی یو ته هم د Ù‡Ûواد لمړیتبونه ارزښت نلري.
Û³Ù€ ټولنیز ØØ§Ù„ت: په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ø¯ یو Ù¾ÛÚ†Ù„Û Ø§Ùˆ مبهم ØØ§Ù„ت سره مخ دی د بهرنیو او ګاونډي Ù‡Ûوادونو Ù„Ø§Ø³ÙˆÙ‡Ù†Û Ù…Ù…Ù„Ú©Øª لپاره Ø³ØªØ±Û Ù†Ù†Ú«ÙˆÙ†Û Ø¯ÙŠØŒ په دا ØªÛØ±Ùˆ Ú…Ùˆ لسیزو Ú©Û Ú«Ø§ÙˆÙ†Ú‰ÛŒÙˆ زموږ Ù‡Ûواد Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ù‡Ø± ډول لاسوهنو څخه Ø¯Ø±ÛØº ونکړ دلته د Ù‡Ø±Û Ù…Ø¹Ø§Ù…Ù„Û ØªØ± شا پردي لاسونه دي Ú†Û Ù¾Ù‡ Ø¯Û Ø³ÛŒÙ…Ù‡ او خاوره Ú©Û Ø¯ØºÙ‡ ØØ§Ù„ت د خپلو ګټو پر لور کشوي او د تګ لاره ÛŒÛ ÙˆØ± بدلوي.
له بده بخته Ú†Û Ø¯ Ø¯Û Ù„Ø§Ø³ÙˆÙ‡Ù†Ùˆ په ØªÛØ±Ùˆ Ú…Ùˆ لسیزو Ú©Û Ù…Ø®Ù‡ ونه نیول شوه او تر Ú‰ÛØ±Ù‡ د ملي ÙˆØØ¯Øª ØÚ©ÙˆÙ…ت هم Ù¾Ú©Û Ù¾Ø§ØªÛ Ø±Ø§ØºÙ„ÛŒ دی ÚÚ©Ù‡ مو د ÙˆÚ«Ú“Ùˆ ټولنیژ ژوندانه بڼه د Ø§ÙØºØ§Ù†ÙŠ Ù¼ÙˆÙ„Ù†Û Ù¾Ø± ضد ÙˆØ±Ú ØªØ± Ø¨Ù„Û Ø¨Ù„Ù‡ خوا ÚÙŠ.
Û´Ù€ کلتوري ØØ§Ù„ت: کلتور د ÛŒÙˆÛ Ù¼ÙˆÙ„Ù†Û Ù†ÚšØ§Ù† دی، همدا کلتور Ø¯Û Ú†Û Ø¯ ملت یووالي لامل Ú©ÛØ¯Ø§ÛŒ شي همدارنګه ولس د هغه کلتور له Ù…Ø®Û ÚšÙ‡ Ù¾Ûژندل Ú©ÛÚ–ÙŠ Ú†Û Ù¾Ù‡ مرسته ÛŒÛ Ø¯ Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ù¼ÙˆÙ„Ù†Û ÙˆÚ«Ú“ÙŠ ژوند کوي، د کلتور Ú©Ú†Ù‡ ده Ú†Û Ø¯ خلکو د ژوندانه معیار څرګندوي، ØªÛØ±Ùˆ Ú…Ùˆ کلونو په ترڅ Ú©Û Ø¯ کلتوري Ú©Ú†Û Ù„ÙˆÚ“ÙˆØ§Ù„ÙŠ لپاره د یادولو Ú…Ù‡ ندي ترسره شوي همدارنګه د ملي ÙˆØØ¯Øª ØÚ©ÙˆÙ…ت هم Ù¾Ú©Û Ø¯ پخوا په پرتله Ú‰ÛØ± Ù¾Ø§ØªÛ Ø±Ø§ØºÙ„ÛŒ دی.
وړاندیزونه؛
 اوسنی ØÚ©ÙˆÙ…ت Ø¯Û Ø¯ جنګسالارانو، ټوپکمارو، غلامانو، ÙØ³Ø§Ø¯ Ú©Û ÚšÚ©Ûلو اشخاصو نوملړ په رسمي توګه د ولس سره شریک Ú©Ú“ÙŠ او بیا Ø¯Û Ø¯ دوي په ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ù¼ÛŒÙ†Ú«Ù‡ مبارزه ÙˆÚ©Ú“ÙŠ ترڅو مو د وطن او خاوري اصیلو بچیانو ته سپاوی ونه شي، همدغه ډله اشخاص دي Ú†Û Ø²Ù…ÙˆÚ– متمدنه ټولنه ÛŒÛ Ø´Ø§Ù‡ تګ ته Ø§Ú“ÙˆÙ„Û Ø§Ùˆ نه پرÛږدي Ú†Û Ù‡Ûواد مو د Ø³ÙˆÙ„Û Ø§Ùˆ پرمختګ غټ ګامونه پورته Ú©Ú“ÙŠ.
 په Ù‡Ûواد Ú©Û Ø¯ اقتصادي پرمختګ لپاره اړینه ده Ú†Û ÛŒÙˆ ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ø³ØªØ±Ø§ØªÛÚ˜Û Ø§Ùˆ کړنلاره شتون ولري او د Ù‡Ù…Ø¯Û Ù„Ù‡ Ù…Ø®Û Ø§Ù‚ØªØµØ§Ø¯ÙŠ Ú†Ø§Ø±Û Ù¾Ù‡ منظمه توګه پرمخ یوړل شي، د بÛلابÛلو ادارو سره همغږي د اقتصادي پرمختګ لامل Ú©ÛØ¯Ø§ÛŒ شي، د خصوصي سکټور او پانګه والو څخه Ú©Ù„Ú© ملاتړ، په عایداتي سرچینو Ú©Û Ø¯ ÙØ³Ø§Ø¯ له منÚÙ‡ ÙˆÚ“Ù„ او Úینو سیمو Ú©Û Ø¯ زورواکو او جنګسالارانو څخه خلاصول، د کورنیو تولیداتو تقویه کول او د صنعت وده هغه Ú…Ù‡ دي Ú†Û Ø²Ù…ÙˆÚ– د Ù¼ÙˆÙ„Ù†Û Ø¯ اقتصادي پرمختګ لامل Ú©ÛØ¯Ø§ÛŒ شي.
 د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† روان سیاسي او امنیتي ØØ§Ù„ت ته جدي پاملرنه کول، په مقرریو Ú©Û Ø¯ Ù‡Ûواد ملي ګټو ته ارزښت ورکول، ملي ارزښتونه په پام Ú©Û Ù†ÛŒÙˆÙ„ØŒ او د Ù‡Ûواد ملي امنیتي Úواکونو ØØ¯ اقل په وخت سره اکمال کول او تجهیز ته ÛŒÛ Ø¯ÙˆØ§Ù…Ø¯Ø§Ø±Û Ù‡Ú…Û Ù†Ù‡ سپمول.
 د بهرنیو او ګاونډیو Ù‡Ûوادونو لاسوهنو په Ú©Ù„Ú©Ù‡ مخ نیوی کول ترڅو خپله Ø§ÙØºØ§Ù†Ø§Ù† د ژوندانه Ú†Ø§Ø±Û Ù¾Ù‡ Ø§ÙØºØ§Ù†ÙŠ Ø¯ÙˆØ¯ پرمخ بوÚÙŠ.
 د کلتور ØºÙˆÚ“ÙˆÙ†ÛØŒ Úلا او Ù„ÙˆÚ“ÙˆØ§Ù„Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ ÛŒÛ Ø¯ Ø§ÙØºØ§Ù†ÙŠ Ø¯ÙˆØ¯ سره یوشان ØªÚ«Ù„Ø§Ø±Û Ø§Ùˆ Ú©Ú“Ù†Ù„Ø§Ø±Û Ú†Ù…ØªÙˆ کول، دا ډول کارونه ترسره کول Ú†Û Ø²Ù…ÙˆÚ– لوړ Ø§ÙØºØ§Ù†ÙŠ Ú©Ù„ØªÙˆØ± بهرنیانو ته وروښایي ÚÚ«Ù‡ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø§Ù† لوړ کلتور او استعدادونه لري ترڅو وکولای شو دا Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† او Ù†Ú“Û ØªÙ‡ وروپÛژنو.
آباد، سوکاله، پرمختللی او په نوي Ù¼Ú©Ù†Ø§Ù„ÙˆÚ˜Û Ø³Ù…Ø¨Ø§Ù„ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† زما هیله ده.